d) dzieje: retoryka, dialektyka, logika
e) określenie dyskusji naukowej
NIE jest: agitacją, demagogią, propagandą, kłótnią
JEST: zbiorowym poszukiwaniem prawdy
f) postacie dyskusji naukowej
(1) słowna i rzeczowa
(2) teoretyczna i praktyczna; budująca i światopoglądowa
(3) parlamentarna i masowa (nieparlamentarna)
(4) panelowa, poster-session
g) cele dyskusji naukowej: prawda
uzasadnić (udowodnić) a przekonać
h) warunki etyczne i logiczne (epistemologiczne) dyskusji naukowej
rzeczowość, poprawność, rzetelność, otwartość (T. Czeżowski)
warunki formalne i materialne
i) pojęcie chwytów erystycznych
*BŁĘDY ROZUMOWAŃ I CHWYTY ERYSTYCZNE
44) fallacje, zmyłki, fortele, sofizmaty, paralogizmy (parasylogizmy)
45) typy:
a) tradycyjnie: błąd materialny i formalny
b) typologia Stanisława Kamińskiego
zob. Kamiński, Systematyzacja typowych błędów logicznych, "Roczniki Filozoficzne KUL" 10:1962, z. 1, s. 5-39.
użycie zabiegów, które nie są rozumowaniami, ale podobnie służą do uzyskania asercji (uznania) pewnej tezy
1) perswazja, która ma doprowadzić do przyjęcia pewnej tezy
a) przez ustawiczne powtarzanie pewnej tezy
b) sugestywne ("kusicielskie") przedstawianie tezy:
przez ujęcie w slogany, aforyzmy, sentencje, pozory erudycji (np. z powoływaniem się na naukę)
argumentum per eloquentiam - liczenie na urok słowa
argumentum per agitationem - zagadanie w drodze zaleceń i agitacji
argumentum ad crumenam - przedstawianie tezy jako wygodnej i użytecznej, przedstawianie słodkie, przymilne i obiecujące
2) odwoływanie się do uczuć i cech osobistych odbiorcy tezy
a) odwoływanie się do zalet osobistych odbiorcy
argumentum ad populum
argumentum ad verecundiam
argumentum ad misericordiam
argumentum ad reverentiam
b) wykorzystanie niewiedzy odbiorcy
argumentum ad ignorantiam
c) zmuszanie groźbą lub siłą
argumentum ad baculum
3) doprowadzanie do asercji tezy przez ośmieszanie i zohydzanie zdania przeciwstawnego i osób z nim związanych
argumentum ad ridiculum
argumentum ad personam (jest zawsze błędem); nie mylić z argumentum ad hominem
4) dezorientowanie odbiorcy tezy przez chowanie jej lub zmianę
a) skupianie uwagi na tezie łatwiejszej i bezspornej, aby przemycić tezę, o którą nam chodzi
b) zamęczanie innymi sprawami na tyle, aby odbiorca nie miał siły zauważyć i kontrolować tezy właściwej
wadliwości samych rozumowań
1) rozumowanie nie na temat ze względu na:
a) przeoczenie (nieznajomość) zagadnienia, o które chodzi lub przecenianie siły zarzutu
ignoratio elenchii
b) modyfikację tezy podlegającej uzasadnieniu
(1) ilościową
(2) jakościową
c) dobór niewłaściwego typu rozumowania dla danej tezy
2) niewłaściwa (nieracjonalna) asercja przesłanki ze względu na:
a) nieodpowiednie źródła:
poznawcze
niewłaściwe dla danej przesłanki
ab esse ad posse valet consequentia a posse ad esse non valet consequentia - jedna z consequentiae modales logiki scholastycznej
b) fałszywość przesłanki (błąd materialny)
c) nie występowanie przesłanki w zbiorze zdań uznanych
petitio principii
gdy przesłanka nie była dotąd uznawana
gdy coś, co ma być udowodnione, przyjmuje się po cichu za udowodnione
idem per idem, circulus vitiosus in argumentatione
argumentum ad hominem, czyli ex non concessis tamquam concessis
dla retoryki jest to uzasadniony sposób argumentowania, np. na ambonie
d) niewłaściwe zakwalifikowanie przesłanki
(1) co do prawdziwości, stopnia prawdopodobieństwa itp.
(2) co do zgodności z pewnym stanem wiedzy, nauki
3) nieprawidłowa asercja konkluzji ze względu na:
a) brak adekwatnej podstawy rozumowania (inferencji)
brak konkluzywności (błąd formalny)
(1) brak odpowiedniego prawa logicznego
zasady rozumowania
naruszenie (uchybienie przeciwko) prawa logiki
non sequitur
falsitas consequentiae
(2) typowe niedostateczne podstawy inferencji:
non cause pro causa
post hoc ergo propter hoc
a dicto secundum quid ad dictum simpliciter
argumentowanie z przykładu lub porównania
b) niedostateczną zrozumiałość użytych wyrażeń
c) nieracjonalną asercję przesłanek
uchybienia ("grzechy")
(1) per defectum
ukryte opuszczenie przesłanki
przesłanki za słabe do wyprowadzenia konkluzji
(2) per excessum
przesada w przytaczaniu racji
qui nimium probat nihil probat
d) przeskoki i luki w uzasadnianiu
lacuna in argumentatione (lacuna iuris)
saltus in concludendo - przeskoki w argumentacji
entymematy
dwa ujęcia argumentum ad hominem
1) tradycyjne: (założeniowe, AB)
"zwraca się ku osobie w celu wykazania, że jej rozumienie wypływa z osobiście akceptowanych zasad, opinii, a nie z sądów mających bardziej powszechne uzasadnienie"
2) współczesne:
"polega na dyskwalifikacji czyjejś argumentacji nie przez podważenie meritum, lecz przez wskazywanie na motywy czy okoliczności, w jakich dana teza jest głoszona"
(J. Woleński, "Studia Filozoficzne" 1983, nr 8-9, s.352)
Brak komentarzy:
Prześlij komentarz